Memanfaatkan kata pinjaman daripada bahasa Arab

---

Date: 23-02-2006

Author: ABD. RAZAK ABU CHIK

KENALI BAHASA AL-QURAN SIRI 8 PERBINCANGAN tentang kata pinjaman bahasa Melayu yang berasal daripada bahasa Arab di ruangan ini akan merangkumi empat aspek penting. Pertama ialah sejarah kata pinjaman bahasa Melayu yang berasal daripada bahasa Arab. Yang kedua pula ialah sejarah tulisan bahasa Arab- Jawi. Ketiga adalah kajian tentang analisis bilangan kata pinjaman bahasa Melayu yang berasal daripada bahasa Arab. Seterusnya aspek keempat ialah kajian tentang analisis pecahan kata pinjaman bahasa Melayu yang berasal daripada bahasa Arab. Melalui perkembangan agama Islam seperti yang telah dibincangkan pada minggu-minggu sebelumnya, bahasa Arab secara tidak langsung telah memperkaya perbendaharaan kata bahasa tempatan iaitu dengan penambahan berbagai istilah agama Islam. Selain perbendaharaan kata, pengaruh bahasa Arab juga mempengaruhi penggunaan aksara, struktur, alur fikir dan kesusasteraan bahasa tempatan. Antara bahasa yang telah menerima kesan tersebut ialah bahasa Parsi, bahasa Turki, bahasa Urdu, bahasa Swahili dan bahasa Melayu. Islam juga telah memperkenalkan kepada masyarakat di kepulauan Melayu satu bidang ilmu pengetahuan yang luas. Untuk memahami bidang pengetahuan tersebut masyarakat perlu memahami bahasa Arab. Memandangkan banyak perbendaharaan kata Arab yang tidak dapat diterjemahkan secara tepat kerana tiada perkataan dalam bahasa Melayu, maka perkataan Arab tersebut diambil dan dijadikan sebagai perkataan bahasa Melayu. Hasilnya, beribu-ribu perkataan Arab telah diserapkan ke dalam bahasa Melayu. Sehubungan itu boleh dikatakan bahawa kedatangan Islam telah memberi sumbangan besar kepada perkembangan perbendaharaan kata bahasa Melayu. Melalui pengaruh bahasa, pelbagai idea dan konsep Islam termasuk bahasa Arab telah diterapkan ke dalam sistem budaya Melayu. Antara kesan yang dapat dilihat ialah nama orang seperti Ahmad, nama tempat seperti masjid, nama hari seperti Ahad, nama bulan seperti Ramadan dan nama organisasi seperti Syarikat Takaful Ikhlas. Perkataan-perkataan itu diserap sama ada secara terus daripada perkataan asal atau dengan sedikit pengubahsuaian yang bertujuan untuk memudahkan sebutan bagi orang Melayu ketika itu. Selain itu, perubahan kata pinjaman asing ini turut melibatkan penukaran beberapa bentuk (syakl) lain sama ada penambahan atau pengurangan bahagian kata agar sesuai dengan fonetik dan pola bahasa Arab. Selain itu, proses penyerapan perkataan dan istilah Arab ke dalam alam Melayu bukanlah disebabkan kerana keperluan semata-mata tetapi lebih disebabkan kebiasaan. Buktinya, para wartawan pada awal kurun ke-20 Masihi menjadikan bahasa Arab sebagai rujukan utama apabila berhadapan dengan keperluan istilah yang tidak terdapat dalam bahasa Melayu ketika itu. Hasilnya, banyak perkataan dan istilah Arab digunakan secara meluas hingga ia menjadi suatu kebiasaan dalam masyarakat. Berdasarkan perbincangan ini dapatlah disimpulkan bahawa masyarakat Melayu telah dapat menerima kemasukan perkataan daripada bahasa Arab dan digunakan dalam bahasa Melayu sama ada dalam pertuturan ataupun tulisan dengan rela hati. Ini bermakna banyak perkataan Arab sudah menjadi sebati dalam kehidupan seharian masyarakat Melayu khasnya istilah yang berkaitan dengan agama Islam. Sehubungan itu adalah diharapkan guru bahasa Arab dapat membimbing pelajar Melayu untuk memproses kata pinjaman bahasa Melayu dalam pembelajaran bahasa Arab. (Source : Utusan Malaysia)